Erzurum’un kuzeyinde yer alan Tortum’un yüz ölçümü 1484 kilometrekare’dir. Güney ve batısında karasal, kuzey ve doğusunda az çok Karadeniz iklimi hüküm sürmektedir.
İlçenin Erzurum’a doğru yer alan güney kesimlerinde yaşayan halkın başlıca geçim kaynağı hayvancılıktır. Özellikle küçükbaş hayvancılık bu köylerde başat geçim kaynağı gibidir. Vadi tabanlarında yer alan kesimlerde meyvecilik yapılabilmektedir. Ayrıca meyve bahçeciliği, çeşitli tahıl ekimi, ceviz, üzüm, dut ve meşhur dut pekmezi, arıcılık vs. gibi küçük ölçekli ama etkili kazanımlar sağlamaktadır.
Diğer yandan Tortum doğal güzellikler bakımından da oldukça elverişli şartlara sahip, gerek il merkezinden ve gerekse bölgeden gelen ziyaretçilerin uğrak yerlerinden biridir. Vadiler boyunca yaralan köyler ve bahsi geçen meyve bahçeleri ile eşsiz güzelliklere sahiptir.
Tıpkı Uzundere gibi Kuzey havzasında yer alışı dolayısıyla tarihi bakımdan oldukça eski ve zengin bir kültüre sahip olan Tortum yer almış olduğu havza dolayımında Karadeniz kültürü ile bir geçiş ve kaynaşma noktasında olup mutfaktan halk oyunlarına, folklör ve müziğe kadar genişleyen kadim Anadolu kültür zenginliğine sahiptir.

Tortum’da Tarihi ve Doğal Mekanlar Başlıca Şöyledir;
Kireçli Köprü: Kitabesi bulunmadığından ne zaman yaptırıldığı bilinmemektedir. Mimari şeklinden Osmanlı döneminde yapıldığı anlaşılmaktadır.
Tortum Kalesi: Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesinde, Mameroz – Mağmeral isminde Gürcü padişahı tarafından yaptırıldığı yazmaktadır. Alaaddin Keykubat zamanında 1282 tarihinde fethedilerek Türk hakimiyetine girmiştir.
Tortum Şelalesi: Tortum Çayı üzerinde bulunan 48 metre yüksekliğe ve 21 metre genişliğe sahip Anadolu’nun önemli doğal güzelliklerindendir. Şelalenin üstünde oluşan gökkuşağı ve yöre insanının deyimiyle altında bulunan ve suyun çağladığı dev kazanı her mevsim apayrı güzellikte muhteşem görüntüler vermektedir.
Meryem Ana Kilisesi - Haho Hahuli Manastırı : Bağbaşı Beldesinde bulunan Haho (Hahuli) Manastırı, Bağdat Kralı III.Davut tarafından 10.yy’da yaptırılmıştır.
Nihah Kalesi: İlçe merkezine 5 km uzaklıkta Kalealtı Mahallesinde bulunmaktadır. Küçük çapta bir ortaçağ kalesidir. Günümüzde sadece iç kale ayaktadır. Kale yapımında düzgün kesme taş ve kireçli harç kullanılmıştır.
2017 yılı Nüfus verilerine göre nüfusu 14.391’dir.