Coğrafi Konumu:
Erzurum, 39 Kuzey – 41 Doğu boylamları arasında yer alır. Kuzeyinde Doğu Karadeniz Bölümü, Güneyinde Bingöl ve Muş, Batısında Erzincan, Doğusunda Ağrı, Kars ve Ardahan’a sınırı vardır.Sınır illeri Ağrı, Ardahan, Artvin, Bayburt, Bingöl, Erzincan, Kars, Muş ve Rize'dir. Erzurum, 25.066 km² yüz ölçümüne sahiptir. Türkiye’nin en geniş yüzölçümüne sahip dördüncü ilidir. İlçeleri; Aziziye, Palandöken ve Yakutiye merkez ilçe olmak üzere, Aşkale, Çat, Hınıs, Horasan, İspir, Karaçoban, Karayazı, Köprüköy, Narman, Olur, Oltu, Pasinler, Pazaryolu, Şenkaya, Tekman, Tortum, Uzundere' dir. Nüfusu en kalabalık ilçesi merkez Yakutiye İlçesi'dir. Nüfusu en az olan ilçe Pazaryolu' dur. Yükseltisi en fazla olan ilçe Karayazı(2350 m.), en düşük olan ilçe ise Uzundere (1000 m.) dir. En geniş yüzölçümü İspir İlçesi'ne aittir. İran Azerbaycan ve Ermenistan ile transit ticaret hacmine sahip, eğitim ve sağlık alt yapısı, milli ve manevi misyonu ile doğunun tarihi ve coğrafi hinterlandı en geniş ve önemli illerinden biridir.

Yer şekilleri;
Erzurum genel olarak yüksek ve plato özelliği göstermektedir. Güneyinde Palandöken, kuzeyinde Kargapazarı, dağları ile çevrili olan bir ilimizdir. İlimizdeki yer alan diğer dağlar ise, Dumlu Dağları, Güvercin Dağları ve Mescit Dağlarıdır. Erzurum, Türkiye' nin en yüksek rakıma sahip olan (1900 m.) illerinden biridir. Türkiye' deki Büyük Şehirler içinde en yüksek yerleşim alanına sahiptir. Dünyada ise, Orta Kuşakta yer alan ve bu yükseklikte yaşanılan ender illerden biridir. Önemli akarsuları; Karasu (Fırat), Çoruh ve Aras' dır. Bu akarsulardan Çoruh Karadeniz’e, Karasu (Fırat) Basra Körfezi’ne, Aras ise Hazar Denizi'ne dökülür.
Erzurum’un en önemli gölü Tortum (Heyelan Set ) gölüdür. Tortum gölünün ağız kısmında 48m. yüksekliğe sahip Tortum Şelalesi yer almaktadır. Tortum şelalesi heyelan set grubundaki en büyük şelaledir.
Türkiye’nin en önemli kayak merkezlerinden olan Palandöken Kayak merkezi bu ilimizde yer alır. Dağların yüksek kesimlerinde sirk (Buzul Gölleri) bulunmaktadır.
Erzurum’un en önemli ovaları Erzurum Ovası, Pasinler Ovası, Güzelova (Daphan)'dır.
Bölgenin Kuzeyine doğru arazi engebesi artmaktadır. Güneyinde ise yer şekilleri daha sadedir. Erzurum’un yer yapısından dolayı deprem riski fazladır. İkinci derece deprem risk bölgesinde yer alır. Bundan dolayı termal potansiyeli de yüksektir. Hasankale (Pasinler) Kaplıcaları, Ilıca kaplıcaları, Köprüköy, Horasan, Olur ve Çat İlçelerinde termal alt yapısı bulunmaktadır.

Gölleri;
Erzurum doğal göl bakımından zengin değildir. İlin en önemli gölü, Tortum Çayı üzerinde oluşmuş, aynı zamanda Türkiye'nin en büyük heyelan-set gölü olan, Tortum Gölü'dür. Tortum Çayı'nın yatağını tıkaması yoluyla oluşmuştur. Bu nedenle çayın eski yatağı değişmiş ve önünde yüksekliği 48 metreyi bulan ünlü doğa harikası Tortum (Uzundere) Çağlayanı oluşmuştur.

Akarsuları;
Kar ve yağmur suları birçok akarsuları meydana getirir. Akarsular hem kar erimeleri, hem de yağmurlar sayesinde ilkbahar ve yaz başlarında oldukça kabarır.Bazı akarsular Erzurum sınırlarını aşarak başka bölgelere kadar ulaşır.

Karasu(Fırat): Dumlu Dağı'ndan kaynağını çıkar.
Çoruh Irmağı: Erzurum Mescit Dağları'ndan çıkarak Artvin’e ulaşır.
Aras Irmağı: Bingöl Dağları'ndan çıkar.
Oltu Çayı: Kargapazarı Dağları'ndan çıkar.
Tortum Çayı: Mescit Dağları'ndan çıkar

İklimi;
Yükseltisinden dolayı, Türkiye’nin en nadir iklimlerinden olan sert karasal iklim görülmektedir. Sıcaklık farkından dolayı fiziksel (mekanik) çözülme fazladır. Erzurum’un en yağışlı mevsimi ilkbahar sonu yaz başıdır. Bu yağışların çoğu konveksiyonel veya kırk ikindi yağışları şeklinde görülür. En kurak mevsimi ise kıştır. Senenin yaklaşık 150 günü kar görülür. Yağış rejimi düzensizdir. Bitki örtüsü de genellikle dağ çayırları ile iğne yapraklı ormanlardan oluşur. Orman ve fundalıklar yüz ölçümün % 9' unu, çayır ve meralar ise % 68'ini oluşturur.
Erzurum’un yaz ayları ortalama sıcaklığı 18.4 dir. Yaz ortalama sıcaklığı en düşük illerimizdendir. Ocak ayı ortalama sıcaklığı -7 °C ile yine en soğuk illerimizden biridir. Yıllık sıcaklık ortalaması 5 c° civarındadır.
Erzurum’un yıllık yağış miktarı ortalama 480 mm' dir. Güneşlenme süresi 1700 saatin üzerindedir. Bu yıllık ortalama, 71 günden fazla ve günlük 8 saate denk gelmektedir. Böylece Erzurum gelecekte potansiyel bir güneş enerjisi santrali olmaya adaydır.
Erzurum’da yaz yağışlarından dolayı bitki örtüsü Alpin Çayırları ve yüksek kesimlerinde Tayga Ormanları görülür. Kuzeyinde ise yer şekillerinden dolayı mikro iklim alanları bulunmaktadır.(Tortum , Uzundere, Oltu, İspir, Pazaryolu). Ayrıca Erzurum’da 34 Familya ve 107 cinse ait 255 endemik bitki topluluğu bulunmaktadır.

Nüfus ve Yerleşme;
Erzurum nüfusu 2020 verilerine göre 762.062 kişidir. Türkiye' de nüfus yoğunluğu bakımından 29. büyük ilimizdir. Zaman içinde köyden kente göç yaşanması sonucunda, nüfusun büyük bir bölümü kent merkezinde yaşamaktadır. Erzurum’un büyük ilçeleri Oltu, Horasan, Pasinlerdir. İl nüfusunun büyük bölümü Palandöken dağının kuzey yamacına toplanmıştır. Taşra nüfusunun büyük bölümü tarım, hayvancılık ve ormancılıkla uğraşır.

Ekonomik Özellikleri;
a)Tarım: Erzurum’un iklim koşullarından dolayı tarımsal verim düşüktür. Son yıllarda modern tarım yöntemleri gelişmiştir. (Sulama, Gübre kullanma, İlaçlama, Makine kullanımı vb.) Buğday, Patates, Arpa, Şeker Pancarı, Çavdar, Yulaf, Elma yetiştirilir. Ayrıca mikro iklim alanlarında Üzüm, İncir, Fasulye, Ceviz, Tut, Kayısı’da yetiştirilir. Erzurum ve Pasinler Ovası'nda sulama tesisleri yapılmıştır. Sulu tarım ile verim artmıştır.
b) Hayvancılık: Hayvancılık Erzurum ekonomisinin bel kemiğidir. . Erzurum ülkemizde büyükbaş hayvancılığın en yaygın olduğu bölgelerden biridir. İklim ve yer şekillerinden dolayı, Erzurum- Kars platosunda büyükbaş hayvancılık çoğunlukla mera hayvancılığı şeklinde yapılır. Kuzeyde ise yer şekilleri ve iklimden dolayı küçükbaş hayvancılık yapılır. Son yıllarda modern hayvancılık suni tohumlama yöntemi ile gelişme göstermiştir. İlimizde Arıcılık da çok gelişmiştir. Kovan sayısı 60 bine yakındır.
c)Ormancılık: Erzurum’un bazı ilçelerinde orman bulunmakla beraber geçmişte ormanların büyük bir bölümü tahrip edilmiştir. Şenkaya, Oltu, Olur, Uzundere, İspir, Pazaryolu ilçelerinde orman varlığı mevcuttur.
ç)Madenleri: Erzurum’un en önemli madenleri Oltu taşı, Krom, Kaya tuzu, Bakır, Demirdir.
d)Sanayi: Yer şekilleri ve iklim koşullarından dolayı sanayi fazla gelişmemiştir. Son yıllarda yapılan yatırımlarla Tekstil, Şeker Fabrikası, Yem Fabrikası, Çimento Fabrikası, yerli Et ve Süt alanları gelişmiştir.
e) Turizm: Türkiye’nin en önemli doğal Turizm illerinden biridir. Palandöken Kayak Merkezi toplam pist uzunluğu 70 km. ile Türkiye’nin en uzun kayak pistine sahip Kış Turizm merkezidir. Ayrıca doğa yürüyüş sporları, buz tırmanış parkurları, kayakla atlama kuleleri, buz hokeyi salonları ve kaplıcaları ile önemli bir turizm merkezidir.

Ulaşım: Erzurum, kara, hava ve demiryolu ile yurdun her tarafına bağlanmış bulunmaktadır. Her türlü uçuşun yapılabildiği modern bir hava pisti ve havaalanı tesisi vardır. Otobüs Terminali Türkiye’nin en modern ve büyük terminallerinden biridir. Erzurum'da ulaşımı aksatan en önemli problem iklimdir. Kış mevsiminin uzun sürmesi, don olayının fazla olması ulaşımın aksamasına sebep olan en önemli etkendir.

Not: Bu bölümde sadece genel bilgiler yer almaktadır. Daha detaylı bilgi için sitemizin KÜLTÜR, TURİZM, TARİHÇE VE İLÇELERİMİZ başlıklarına tıklayabilirsiniz.

Kaynakça: Mevlüt İhsan Taş, Alpay Aktürk,